I.Pag-umol ug baruganan..
1. Unsay imong paboritong landmark sa sugbo? Ngano man?
Ang Basilica del Santo Niño mao ang akoang paboritong landmark sa Sugbo kay kini ang usa sa kadaghanang landmark sa atong nasud nga atong maikasigarbo. Ang imahen sa Santo Niño naa didto gibutang nga una pang gidala sa mga kastila nga nisakop kanato.
Usa pa, ang Basilica, dugay na kaayo nga simbahan ug parte na kini sa kinabuhi sa kadaghanan nga mga Sugbuanon hilabi na ang mga deboto sa maong santo nga ang mga deboto muduaw jud sa maong simbahan.
Sama sa kadaghanang deboto, ang akong pamilya sab kay deboto ni Señor Santo Niño hilabi na ang akong mga ginikanan. Mao kana ang usa sa rason nganong nahimo nakong paboritong landmark ang Basilica diri sa Sugbo.
2. Sa imong tan-aw, unsay mahitabo kon ma-absuwelto si kanhi presidente Joseph Estrada? Ipasabot ang imong tubag.
Kon ma-absuwelto man si kanhi presidente Joseph Estrada, makaingon ko nga magkagubot jud ang atong nasud. Malipay tuod pag-ayo ang mga nag-idolo o mga sumusunod ni Erap ug ang uban pang mga pro-Erap apan gubot gihapon ang padul ngan niini hilabi sa atong gobyerno. Mangita gayud ug laing pamaagi ang mga taga oposisyon aron makonbikto ug balik si Erap ug dili na jud kini ma-absuwelto pa ug usab. Daghan na sad ug madamay aning gubota labi na jud ang mga kabos. Musamot gayod ka gubot nag atoang nasud kon ingon ana ang mahitabo. Gubot naman gani nga wa pa ma-absuwelto ang kanhi presidente, unsa na kaha kon ma-absuwelto na jud.
3. Sa imong tan-aw, unsay mahitabo kon ma-konbikto si kanhi presidente Joseph Estrada? Ipasabot ang imong tubag.
Kon ma-konbikto man gani si kanhi presidente Joseph Estrada, gubot lang gihapon ang padulngan aning sitwasyona. Ang oposisyon magpapista gayod kon kini mahitabo apan ang mga Pro-Erap kay klaro na jud kaayong magprotesta. mao ra gihapon ang padulngan sa sitwasyon kon ma-absuwelto man o ma-konbikto ang kanhi presidente. Maapektohan pag-ayo ang mga manlulupyo sa atong nasud ug luoy kaayo ang mga kabos niana. Gubot lang gihapon ang padulngan ani.
4.Palihug basaha ang atong nasudnong awit, Lupang Hinirang. Haom pa ba ni sa atong panahon karon? Ngano man? O nganong dili?
Makaingon ko nga dili na kaayo haom ang mensahe nga gipasabot kanato sa kanta. Ang mga taw karon kay dili na kaayo makabayan sama niadtong mga panahon sa karaan. Ang nasudnong awit nagpasabot nag kita nga manlulupyo niining nasura magkahiusa sa paglaban sa katarungan para sa katawhan. Nga kitang tanan mu-away sa mga manlulupig nga muyatak kanato. Apan unsa naman ang nahitabo karon?
Maglumbaanay na ang mga Pilipino sa paglayas sa nasud ug adto na mupuyo sa nasud sa mga banyaga. Imbis na kitang mga Pilipino magtinabangay aron masulbad ang mga problema sa nasud, dili ni nato kaya buhaton ug adto nalang tanan ibasol sa gobyaerno nga kita mismo dili kahibaw mutabang pagsulbad niini. nitabang ra kita nga masamotan ang kasakit sa atong nasud. Kon kita magtinabangay lang, makaingon ko nga haom na kini. Apan kita mismo dili na kibaw musakripisyo para sa atong inahang nasud.
5. Uyon ka ba sa paghimong nasudnong bayani ni Ninoy Aquino? Ngano man?
ok ra man nako nga himuon si Ninoy nga nasudnong bayani nato kay naa man sad siya mga nabuhat para sa atong nasud. Siya ang nagpamata sa kadaghanan para muaway sa ilang mga katarungan. Siya man sad ang usa sa hinungdan ngano nahitabo ang EDSA I nga maoy nakatabang aron mu-away ang kadaghanang Pilipino sa unsay sakto ug dili na magpadaug-daog. Ang nakaapan lang kay kon mahimo si Ninoy nga nsaudnong bayani, maunsa naman lang si Rizal? Siya man kaha ang unang nagpamata sa mga Pilipino? Wala man ko moingon nga makalimtan siya pero ingon ni ana nalang jud diay kasayon sa pag-ilis sa atong nasudnong bayani? Mao lang kana nag mga punto nga akong gisaka kon mamahimo na nga nasudnong bayani si Ninoy.
II. Pagsumpay ug Pagmugna
Si Ponso, ang taxi driver, mao ang bida niining atong istotya. Siya mo duaw sa Banay ni Mayor Andal karong hapon. Una siya mu adto, nagsuruy-suroy kini sa Colon para mopalit ug iyang dad-on didto. Wa siyay makit-an mao nga nidiretso siya sa Talisay para mupalit ug Inasal sa Talisay. Iya sad nga gi-apilan ug Manok ni San Pedro nga lechon. Nahutdan na ug gasolina ang taxi ni Ponso mao nga nisakay na lang siya ug Ceres kay naa may ni-siyagit biya nga 'Sakay ta sa Ceres bai!' padung sa Naga kung asa nagpuyo ang banay sa mayor. Nakahinumdom siya sa kabilin ni lolo. Naa man daw mga Ungo sa Naga. Napa-simbako intawn ang atong bida. Ug puyra gaba lang, wa na tawn ni dayon si Ponso kay talawan man.
III. Pagsabot ug Pagpasabot
IRONIC
ALANIS MORISSETTE
An old man turned ninety-eight
He won the lottery and died the next day
It's a black fly in your Chardonnay
It's a death row pardon two minutes too late
And isn't it ironic... don't you think
It's like rain on your wedding day
It's a free ride when you've already paid
It's the good advice that you just didn't take
Who would've thought... it figures
Mr. Play It Safe was afraid to fly
He packed his suitcase and kissed his kids goodbye
He waited his whole damn life to take that flight
And as the plane crashed down he thought
"Well isn't this nice..."
And isn't it ironic... don't you think
It's like rain on your wedding day
It's a free ride when you've already paid
It's the good advice that you just didn't take
Who would've thought... it figures
Well life has a funny way of sneaking up on you
When you think everything's okay and everything's going right
And life has a funny way of helping you out when
You think everything's gone wrong and everything blows up
In your face
A traffic jam when you're already late
A no-smoking sign on your cigarette break
It's like ten thousand spoons when all you need is a knife
It's meeting the man of my dreams
And then meeting his beautiful wife
And isn't it ironic...don't you think
A little too ironic...and, yeah, I really do think...
It's like rain on your wedding day
It's a free ride when you've already paid
It's the good advice that you just didn't take
Who would've thought... it figures
Life has a funny way of sneaking up on you
Life has a funny, funny way of helping you out
Helping you out
TIAW
BONESSA GARCIANO
(Cebuano Version)
Usa ka tiguwang, nga nagsaulog sa iyang ika 98
nadaug ug lotto ug namatay pagkaugma
murag lagum sa imong Chardonnay
murag patyununon uwahig dos minutos
ug dili ba siya tiaw-tiaw..unsay tan-aw nimo
murag uwan sa adlaw sa imong kasal
murag libreng sakay nga nakabayad na ka
murag maayong tambag nga wa lang jud nimo sunda
kinsa may magtuo..mu diay to
si Mr. Play it Safe mahadlok mulupad
nag-impake na siya ug nihawok sa iyang mga anak og pagbiya
naghuwat siya tibuok niya kinabuhi para makasakay ato nga pagpanaw
ug sa paghagsa sa eroplano, nakahunahuna siya
"well, pagkanindut ani.."
Ug dili ba siya tiaw-tiaw..unsay tan-aw nimo
Murag uwan sa adlaw sa imong kasal
Murag libreng saaky nga nakabayad na ka
Murag maayong tambag nga wa lang jud nimu sunda
Kinsa may magtuo..mu diay to
Well ang kinabuhi naa gayod lahing paagi para lighotan ka
kanus-a naghuna-huna ka nga okey ra tanan
ug ang kinabuhi naa gayod lahing paagi para tabangan ka kanus-a
naghuna-huna ka nga ngakasayup-sayop na tanan ug tanan nibuto na sa imong nawong
murag trafik nga late na ka daan
murag no-smoking sign sa imong oras pagpanigarilyo
murag napu ka libong kutsara kon ang imong kinahangalan kay kutsilyo ra
murag imong nasugatan ang lalaki sa imong damgo
ug pagsugat sa iyang gwapang asawa
Ug dili ba siya tiaw-tiaw..unsay tan-aw nimo
murag tiaw-tiaw..ug, yeah, mao jud akong huna-huna
Murag uwan sa adlaw sa imong kasal
Murag libreng saaky nga nakabayad na ka
Murag maayong tambag nga wa lang jud nimu sunda
Kinsa may magtuo..mu diay to
well ang kinabuhi naa gayod lahiong paagi para lighotan ka
ug ang kinabuhi naay lahing,lahing, paagi gayod para tabangan ka
tabangan ka
PAGPASABOT:
Ang kanta nagpakita sa mga tiaw-tiaw nga atong nabatid sa atong kinabuhi. Usahay makaingon ta nga gi-tiaw-tiawan gayod kita sa atong kinabuhi apan naa kini lahing pamaagi para kita matabangan. tuod, kita naay mga ganahan maabot sa atong kinabuhi apan dili kini nato maabot sa gusto natong paagi pero naay kaugalingong pamaagi ang kinabuhi nato para ihatag kini..
Mao, ganahan ko aning kantaha kay kini lagi nagpasabot nako sa kinabuhi. Daghan kaayo kong gustong makab-ot sa akong kinabuhi apan kini ihatag lang sa ginoo sa takdang oras ug panahon. Dili tanan madali-dali hilabi na ang kinabuhi naay iyahang kaugalingong pamaagi na dili ta makasabot. mura tag giduwa-duwaan o gitiaw-tiawan sa kinabuhi apan kini magpabiling misteryo lamang kanatong tanan nganong ingon niini na lnag ang bawsos sa kalikopan ug kinabuhi kanato.
IV. Madyik
Kon mahatagan ko ug katigayunan nga makagamit og usa ka gahum para masulbad ang maong mga problema--kakabos sa Pilipinhon, Pagkabungkag sa mga pamilya, terorismo, aborsiyon, ug kahakog--mao kini ang gahum nga makapawagtang sa tanang kalagot ug kasakit sa mga kasingkasing sa mga taw ug kini mailisdan ug gugma. Akong nakat-unan sa akong klase sa Theology nga ang hinungdan sa sala kay ang pagkawagtang sa gugma. Ang sukwahi sa sala mao ang gugma mao nag mga gibuhat taliwala sa gugma kay mamahimong sala.
Ang kakabos sa mga Pilipinhon usa ra sa mga nahimong resulta sa pagkawagtang ug gugma. kon naa man gani ko'y gahum para kini masulbad, mao kana ang pag-ilis ug gugma sa mga kasingkasing sa mga hakog nga katawhan. Ang kahakog maoy unsa ka hinungdan kung ngano naay mga kabos. KOn ang tanan lang kay dili maghinakog kay ilang gihiogugma ang ilang kapwa, waal gayod maglisod ug mamahimong kabos kay ang tanang butang diri sa kalibutan kay mabahin-bahin gayod sa tanan. Kini baya gihatag sa ginoo natong tanan dili lang sa mga dato.
Ang pagkabungkag sa mga pamilya resulta ra sab sa pagkawagtang ug gugma. Kasagaran ang mga ginikanan kay magbuwag ug ang mga bata maoy mag-antos pag-ayo niini. Akong gamiton ang gahum nga paghatag ug gugma sa mga bungkag nga pamilya. Ilisan nako ang kapait nga anaa sa ilang kasingkasing para dili na kini mabungkag pa.
Parehas ra sad sa probleman Aborsiyon, kini dili mahitabo kon saktong gugma ang naa. Kasagaran rason sa aborsiyon kay mao ang dili pagka-andam sa maong sitwasyon nag pagbuhi ug laing taw. Dili sila andam. ang usa sad nga rason kay ang tungod sa pre-marital sex nga buluhaton sa kasagarang batan-on karong panahona. Kon naa pa lang saktong gugma sa kasingkasing sa mga nagbuhat ani, dili kini nila mabuhat kay makahibaw unat sila kon unsay dapat ug mapugngan kini nga dili na mahitabo pa. Kon walay magpa-abort, wala sa'y mo-abort.
Ang Terorismo dili mahitabo kon dili kasakit ang ilang nabati. mao, kon hatagan ako ug aghom ang mga terorista kay akong hatagan ug gugma nga ilang kinahanglan para malikayan ang mga siteitwasyon nga ingon ani.
V. Tambag
Kon ako si Presidente GMA ug aduna nalang koy tulo ka tuig una mahuman akong termino, akong buhaton sa mga mosunod nga natad kay:
>>Ekonomiya-- magmugna ug maghimo ko ug mga programa aron mabayran ang utang sa Pilipinas pero dili maapektuhan ang mga presyo. Hinuon, dili kini malikayan apan kon mutaas man kay dili kaayo taas ang mga presyo.
>>Politika-- suwayan nako ug sulbad ang problema sa korupsyon sa politika. Ug mangita ko ug paagi nga maminus-minosan kini.
>>Kultura-- mangita ko ug mga bag-ong paagi para mapalambo ang kultura sa Pilipinas ug naa koy mga programa aron kini maipasigarbo nato sa ubang nasod sama sa pagdaghan sa turista. usa pa, maghimo ko ug mga proyekto aron ang kultura sa Pilipinas dili malimtan sa mga Pilipino mismo. Dili kini maapektuhan sa pagkahi-tech sa kalibutan karon.
>>Kalikopan-- maghimo ko ug mga programa ug proyekto para diyutay nalang ang polusyon sa Pilipinas. Usa pa, para ang mga kaalam sa nasud mabahin-bahin ug tarong.
>>Amnestiya sa mga rebelde--hatagan og sakto ug angay nag silot ang mga rebelde. mapasabot sila nga dili sila angay magrebelde apan dapat silang mutabang kay pareho ra ta ug gusto--ang mapaayo ang atong kaugbalingong nasod. KOn aduna man silay mga kaugalingong ideya kon unsaon pagpalambo sa nasod kay igo ra nilang isulti sa hinay nga pamaagi ug paminawon sila dili kay magsige na lang ug rebelde.
the interviewees
Sir Arnel Quijano
