1. Makaayo o makadaot ba sa nasud ang pagpamugos sa pipila ka Sugbuanon pag-awit sa
Lupang Hinirang sa ilang kaugalingong pinulongan?
Para nako, okey ra man kung ang mga Sugbuanon mokanta sa Lupang Hinirang sa ilang kaugalingong pinulongan kay usa man kana ka porma o pamaagi sa mga Sugbuanon para ilang mapakita ang ilang pagdayeg ngadto sa kanta. Apan, kung MAMUGOS ang pipila ka mga Sugbuanon sa pag-awit sa Lupang Hinirang sa ilang kaugalingong pinulongan, makaingon gayud ako nga makadaot kini sa atong nasud tungod kay mawad-an man ug kabilihan o diwa ang maong kanta sa katawhan ug kini maoy mahimong hinungdan sa kasamok o lalis batok sa mga katagalogan ug kabisayaan nga makangil-ad sa imahen sa atong nasud.
Ang pagpamugos sa pipila ka mga Sugbuanon maoy mahimong hinungdan nga mawad-an ug bili nag atong kanta sa katawhan. Gisuwat gud kini sa Filipino unya gihubaran ra sa pulong sa Sugbuanon. Una gud kining gisuwat sa Filipino bag-o kini gihubaran sa Cebuano.
Mamahimo sang hinungdan og kasamok ang pagpmugos sa pipila ka Sugbuanon. Maglalis gayud ang kadaghanan kung dapat ba gayud kantahon ang Lupang Hinirang sa pulong sa Sugbuanon kay abi’g ang Sugbo ang una ug pinakakaraang siyudad sa nasud. Mamahimo kining dakong gubot kay daghan-daghan ra ba jud ang minggamit sa pulong sa Sugbuanon diri sa atong nasud.
Unya ibutang nato nga ang Lupang Hinirang makanta na jud sa mga Sugbuanon sa ilang kaugalingong pinulungan mahitungod sa ilang pagpamugos, lain na jud kaayo ang imahen sa atong nasud ana. Sa kadugay na natong pagkanta sa atong kanta sa katawhan sa Tagalog, mukalit na lang ug kausab niini. Mura na hinuon ug dili magkahiusa nag mga Pilipino. Dili man gani kita magkahiusa sa atong kanta sa katwhan unsa na lang kaha sa ubang mas daghang dakong butang.
Mao nga dili gayud kini mayo para nato. Dili na lang gayud unta kita mamugos. Huna-huna-on usa nato kung unsa ang dapat ipaglaban ug kana sad nga makaayo sa katawhan dili lang sa uban o sa pipila lamang.
2. Unsay imong tan-aw sa lista ni Pigafetta sa pipila ka mga pung sa mga Sugbuanonnga iyang nadunggan niadtong 1521? Nakatabang ba ni nimo sa pagtungkad sa sinugdan sa Cebuano language?
Nakatabang ang lista ni Pigafetta sa pagtugkad sinugdan sa Cebuano language. Ang iyang lista maoy magsilbing samin sa saunang panahon. Tungod sa iyang lista, makong nakita kung asa nagsugod ang mga pulong nga atong gigamit karon. Nakita nako nga kasagaran sa mga pulong nga nalista ni Pigafetta nausab gayud karon. Apan naa gihapoy uban nga nagpabilin gihapon sa ilang orihinal nga porma.
Aduna sa’y ubang pulong nga nausab gamay. Napun-an lang ang uban og letra o nakuhaan sab nag uban.
Makaingon sab ko nga basin ug si Pigafetta ang adunay sayop o siya nasayop sa iyang paglista. Usa baya siya ka lumad sa Espanya ug dili taga diri mao nga mamahimong lahi ang iyang pandungog sa ubang pulong. Pwede sad nga nasayop lang gayud si Pigafetta sa ubang pulong sa iyang lista. Pero, bisan unsa o asa pa man, nakatabang gayud si Pigafetta kay nakita nato karon kung gi-unsa paglambo ang pinulongana Sugbauanon.
3. Angay pa bang ipadayon ang kampanya paghimo sa Cebuano nga national language? Ngano? O nganong dili?
Para kanako, dili na angay ipadayon ang kampanya sa paghimo sa Cebuano nga national language nato. Dili man sa dili ko ganahan labanan ang akong kaugaliungong pinulongan kundi, dili lang ko ganahan og gubot. Para nako, wala naman say hinungdan kung makipag-away pa ta. Pila na sad gud katuig ug dekada ang ninglabay nag Tagalog o Filipino ang national language sa Pilipinas ug dili Cebuano. Makahimo ra hinuon og gubot ning kampanyaha. Daghan pa sad kaayong proseso ang dapat agiannmga dili ra ba gayud sayon. Musamot ang dili pagkahiusa sa mga Pilipino tungod lang niini. Kaysa kampanya sa paghimo sa Cebuano nga national language maypa kampanya na lang sa pag-ila og tarong sa Cebuano language mao man sab kaha ang ganahan sa pipila ka mga Cebuano nga mahatagan ug importansya o pag-ila-ila gikan sa atong nasud. Naa man gayud kahay ‘clamor for recognition’, mao na lang kini nag himuon natong kampanya. Ato na lang palambuon nag atong Sugbuanong linggwahi. Ato kining palambuon sa maayong pamaagi ug dili para sugdan og gubot. Ato na lang suportaan ang atong national language ug sa atong mga kaugalingong binuhatan, tabanagan nalang nato ug pagpauswag ang atong kaugalingong pinulongan.
4. Unsay imong tan-aw, nganong kasabopt ug kamaong mosulti og Cebuano ang mga lalawigan gaaws sa Sugbo?
Para nako, mao siguro kasabot ug kamao mosulti og Cebuano ang mga lalawigan gawas sa Sugbo tungod kay naay mga lumad nga Sugbuanong niadto sa maong mga lalawigan ug naggamit sa ilang kaugalingong pinulongan—ang Cebuano language—didto. Hangtud nga nadala nalang ang maong lenggwahe. Ang ubang lalawigan man gain kay lain-lain man sad gihapon og mga pung apan pare-pareha ra gihapon sa Cebuano. Mosagop man gayud na ang mga lenggwahe aron dili kini mamatay pareha sa nahitabo sa Latin nga arte kaao nga wala gayud nagsagop sa ubang lenggwahe. Makagagahum baya gayud ang mga lenggwahe.
5. Palihug hatagi ko sa Ininggles sa mosunod nga mga pung nga Cebuano:
1. Buhilaman — a live plant
2. Nataran — background
3. lapa lapa — sole of the foot
4. Tangkugo — nape; back of the neck
5. Kalalim — comfort
6. Kasilinganan — neighborhood
7. Balangay — barrio; village
8. Pakigbisog — struggle
9. Paningkamot — exertion; endeavor; effort
10. Tingusbawan — progress
Lupang Hinirang sa ilang kaugalingong pinulongan?
Para nako, okey ra man kung ang mga Sugbuanon mokanta sa Lupang Hinirang sa ilang kaugalingong pinulongan kay usa man kana ka porma o pamaagi sa mga Sugbuanon para ilang mapakita ang ilang pagdayeg ngadto sa kanta. Apan, kung MAMUGOS ang pipila ka mga Sugbuanon sa pag-awit sa Lupang Hinirang sa ilang kaugalingong pinulongan, makaingon gayud ako nga makadaot kini sa atong nasud tungod kay mawad-an man ug kabilihan o diwa ang maong kanta sa katawhan ug kini maoy mahimong hinungdan sa kasamok o lalis batok sa mga katagalogan ug kabisayaan nga makangil-ad sa imahen sa atong nasud.
Ang pagpamugos sa pipila ka mga Sugbuanon maoy mahimong hinungdan nga mawad-an ug bili nag atong kanta sa katawhan. Gisuwat gud kini sa Filipino unya gihubaran ra sa pulong sa Sugbuanon. Una gud kining gisuwat sa Filipino bag-o kini gihubaran sa Cebuano.
Mamahimo sang hinungdan og kasamok ang pagpmugos sa pipila ka Sugbuanon. Maglalis gayud ang kadaghanan kung dapat ba gayud kantahon ang Lupang Hinirang sa pulong sa Sugbuanon kay abi’g ang Sugbo ang una ug pinakakaraang siyudad sa nasud. Mamahimo kining dakong gubot kay daghan-daghan ra ba jud ang minggamit sa pulong sa Sugbuanon diri sa atong nasud.
Unya ibutang nato nga ang Lupang Hinirang makanta na jud sa mga Sugbuanon sa ilang kaugalingong pinulungan mahitungod sa ilang pagpamugos, lain na jud kaayo ang imahen sa atong nasud ana. Sa kadugay na natong pagkanta sa atong kanta sa katawhan sa Tagalog, mukalit na lang ug kausab niini. Mura na hinuon ug dili magkahiusa nag mga Pilipino. Dili man gani kita magkahiusa sa atong kanta sa katwhan unsa na lang kaha sa ubang mas daghang dakong butang.
Mao nga dili gayud kini mayo para nato. Dili na lang gayud unta kita mamugos. Huna-huna-on usa nato kung unsa ang dapat ipaglaban ug kana sad nga makaayo sa katawhan dili lang sa uban o sa pipila lamang.
2. Unsay imong tan-aw sa lista ni Pigafetta sa pipila ka mga pung sa mga Sugbuanonnga iyang nadunggan niadtong 1521? Nakatabang ba ni nimo sa pagtungkad sa sinugdan sa Cebuano language?
Nakatabang ang lista ni Pigafetta sa pagtugkad sinugdan sa Cebuano language. Ang iyang lista maoy magsilbing samin sa saunang panahon. Tungod sa iyang lista, makong nakita kung asa nagsugod ang mga pulong nga atong gigamit karon. Nakita nako nga kasagaran sa mga pulong nga nalista ni Pigafetta nausab gayud karon. Apan naa gihapoy uban nga nagpabilin gihapon sa ilang orihinal nga porma.
Aduna sa’y ubang pulong nga nausab gamay. Napun-an lang ang uban og letra o nakuhaan sab nag uban.
Makaingon sab ko nga basin ug si Pigafetta ang adunay sayop o siya nasayop sa iyang paglista. Usa baya siya ka lumad sa Espanya ug dili taga diri mao nga mamahimong lahi ang iyang pandungog sa ubang pulong. Pwede sad nga nasayop lang gayud si Pigafetta sa ubang pulong sa iyang lista. Pero, bisan unsa o asa pa man, nakatabang gayud si Pigafetta kay nakita nato karon kung gi-unsa paglambo ang pinulongana Sugbauanon.
3. Angay pa bang ipadayon ang kampanya paghimo sa Cebuano nga national language? Ngano? O nganong dili?
Para kanako, dili na angay ipadayon ang kampanya sa paghimo sa Cebuano nga national language nato. Dili man sa dili ko ganahan labanan ang akong kaugaliungong pinulongan kundi, dili lang ko ganahan og gubot. Para nako, wala naman say hinungdan kung makipag-away pa ta. Pila na sad gud katuig ug dekada ang ninglabay nag Tagalog o Filipino ang national language sa Pilipinas ug dili Cebuano. Makahimo ra hinuon og gubot ning kampanyaha. Daghan pa sad kaayong proseso ang dapat agiannmga dili ra ba gayud sayon. Musamot ang dili pagkahiusa sa mga Pilipino tungod lang niini. Kaysa kampanya sa paghimo sa Cebuano nga national language maypa kampanya na lang sa pag-ila og tarong sa Cebuano language mao man sab kaha ang ganahan sa pipila ka mga Cebuano nga mahatagan ug importansya o pag-ila-ila gikan sa atong nasud. Naa man gayud kahay ‘clamor for recognition’, mao na lang kini nag himuon natong kampanya. Ato na lang palambuon nag atong Sugbuanong linggwahi. Ato kining palambuon sa maayong pamaagi ug dili para sugdan og gubot. Ato na lang suportaan ang atong national language ug sa atong mga kaugalingong binuhatan, tabanagan nalang nato ug pagpauswag ang atong kaugalingong pinulongan.
4. Unsay imong tan-aw, nganong kasabopt ug kamaong mosulti og Cebuano ang mga lalawigan gaaws sa Sugbo?
Para nako, mao siguro kasabot ug kamao mosulti og Cebuano ang mga lalawigan gawas sa Sugbo tungod kay naay mga lumad nga Sugbuanong niadto sa maong mga lalawigan ug naggamit sa ilang kaugalingong pinulongan—ang Cebuano language—didto. Hangtud nga nadala nalang ang maong lenggwahe. Ang ubang lalawigan man gain kay lain-lain man sad gihapon og mga pung apan pare-pareha ra gihapon sa Cebuano. Mosagop man gayud na ang mga lenggwahe aron dili kini mamatay pareha sa nahitabo sa Latin nga arte kaao nga wala gayud nagsagop sa ubang lenggwahe. Makagagahum baya gayud ang mga lenggwahe.
5. Palihug hatagi ko sa Ininggles sa mosunod nga mga pung nga Cebuano:
1. Buhilaman — a live plant
2. Nataran — background
3. lapa lapa — sole of the foot
4. Tangkugo — nape; back of the neck
5. Kalalim — comfort
6. Kasilinganan — neighborhood
7. Balangay — barrio; village
8. Pakigbisog — struggle
9. Paningkamot — exertion; endeavor; effort
10. Tingusbawan — progress
